Na een periode van rust, waarin er op de tuin niet zoveel te doen was, komt langzaamaan de zin en noodzaak weer om het één en ander op te gaan pakken.
In november heb ik via Velt een pakket biologische zaden en pootgoed besteld, dat ik in februari kon ophalen bij de coördinator van Velt Groene Hart, die bij mij in de buurt woont. Velt is een Vlaamse organisatie voor bevordering van ecologisch tuineren. Tevens heb ik mezelf een boek cadeau gedaan waarmee ik me verder kan gaan verdiepen in het hoe en waarom van ecologisch tuinieren. Zie verderop in deze nieuwsbrief voor meer informatie over dit boek.
De laatste potten jam zijn naar het werk verhuisd om daar nog te verkopen. Vanaf juni kan er weer opnieuw in de jampan geroerd gaan worden.
Op de tuin
In januari lag er nog een dun laagje ijs op de sloot, maar de in oktober gepootte knoflook besloot al wel boven de grond uit te komen kijken.
Op 12 februari heb ik een klusdag georganiseerd op mijn tuin. Een aantal vrienden en familieleden hadden aangegeven wel een dagje te willen komen helpen. Er is enorm veel werk verzet, dus dank aan Caroline, Ties, Annelies, Sabine, Michael, Paul & Diane.
Met hun hulp zijn alle wilgen geknot, de takken hergebruikt in afrasteringen en in de takkenril of verwerkt tot snippers voor de paadjes. De regenton is aan de regenpijp gemonteerd en de compostbak is opnieuw gebouwd van pallets die we ophaalden bij een verzorgingshuis in de buurt. We haalden grote tegels op, gekocht via Marktplaats bij iemand in de buurt, om ergens dit jaar een nieuw terras van te leggen. En alle bessenstruiken werden gesnoeid. We hadden mooi weer - een zonnetje en weinig wind - en konden de hele dag buiten werken, eten en drinken.
En dan kom je begin maart op de tuin en zie je een opgeruimde plek met geknotte wilgen, gesnoeide struiken en frisse snipperpaadjes. Dit jaar begin ik met een enorme voorsprong aan het tuinjaar in vergelijking met andere jaren. De helpers op de klusdag hebben al zoveel werk verricht, wat nu allemaal niet meer hoeft. Misschien elk jaar maar zoiets organiseren.
Sabine heeft al aardig wat bakken ontdaan van hun mulchlaag en voorzien van een laagje compost.
Half maart, tijdens het gezamenlijk tuinieren, hoor ik opeens: “o nee! De 1e heermoes!”
Heermoes
Elk jaar, zo in april, steekt het zijn groene magere kopje weer boven de aarde uit, om binnen enkele weken de hele tuin als zijn domein te hebben ingepikt.
Overal staan groene sprieten: tussen de tegels, in de groentenbedden, onder de bomen, in de bessentuin, ze zijn ieders vriend.
Behalve van mij. Ik haat de heermoes en met mij zijn er velen onder de (moes)tuinders. Heermoes is ontzettend moeilijk uit te roeien. De wortels vormen onder de grond een enorm netwerk wat zowel meters diep als ook meters breed kan gaan.
Als je probeert om een scheut uit de grond te trekken, breekt de wortel af en op die plek groeit er vrolijk weer een nieuwe scheut omhoog. En binnen no time is de hele moestuin bedekt met een frisgroene laag van pluimachtige stengels.
Gaandeweg ben ik wat meer over de heermoes te weten gekomen. Het heeft een functie en kan worden aangepakt, maar niet door eraan te gaan trekken. Heermoes heeft namelijk een signaalfunctie. Het is met name te vinden op een arme, zure bodem met weinig mineralen. Omdat heermoes diep wortelt, kan het mineralen diep uit de bodem naar boven halen. Hierdoor wordt de bovenste laag van de bodem rijker aan mineralen en verbetert de kwaliteit. Ook worden de mineralen bovengronds naar de plant vervoerd. Daardoor bevat heermoes veel mineralen en kiezelzuur. En kun je het dus gebruiken in de vorm van heermoesgier (een aftreksel van heermoes) om moestuingrond te verrijken. Maar je kunt het ook vlak boven de grond afknippen en als mulchlaag op de aarde laten liggen.
De verdorde heermoes zorgt ervoor dat de bodem niet snel uitdroogt én zorgt ervoor dat de micro-organismen in de bodem ook hun voeding krijgen. Die micro-organismen breken de heermoesresten af en de mineralen uit de heermoes komen daardoor vrij als voeding voor de aarde. Waardoor daar vanzelfsprekend minder heermoes op zal gaan groeien. Dat klinkt niet echt als iets om te haten, maar er is op mijn tuin meer nodig om het haten om te gaan zetten in houden van.
Ik lees dat ik er knettergek van zal blijven worden zolang ik het blijf zien als onkruid. En dat het minder omhoog zal komen tussen dichte sterke bodembedekkers. Ik ben nog niet overtuigd. Maar ik geloof sterk in zijn signaalfunctie en dat hij dus roept dat de grond tekorten heeft. En dan komt de lavameel om de hoek kijken. Vroeger werd dit gebruikt als middel om te bemesten en manier om de bodem te voorzien van mineralen. Door het gebruik van kunstmest is het gebruik van lavameel langzaam naar de achtergrond verdwenen, waardoor onze bodem tekorten is gaan opbouwen. Lavameel is een wit soort poeder en als je dat in grote hoeveelheden in bepaalde periodes over de tuin strooit dan bestrijd je hiermee de heermoes. Je verhoogt dan ook nog eens de zuurgraad van de grond, waar de heermoes ook niet blij mee is.
Sabine en ik hebben inmiddels al wel wat lavameel in het rond gestrooid, maar dat heeft nog niet voldoende effect gehad. Het schijnt ook enkele jaren nodig te hebben om voor effect te gaan zorgen. Ik hou jullie op de hoogte van het project ‘kappen met die heermoes!’
In het verlengde hiervan ben ik ook in maart begonnen met het in gebruik nemen van een al eerder aangeschafte Bokashi-emmer. Het woord ‘Bokashi’ komt uit het Japans en betekent ‘gefermenteerd organisch materiaal’. Het is een manier waarmee je plant- en etensresten kunt omzetten tot een waardevolle grondstof. Die plant- en etensresten veranderen niet van structuur, maar worden langzaam zacht en wordt zo afgebroken tot een gezonde voeding voor de bodem en de planten. Je mikt al je afval in de grote zwarte emmer, drukt dat steeds aan, strooit er regelmatig wat korrels bij die het fermentatieproces op gang brengen en in stand houden en voorkomen dat het afval gaat rotten.
Door de goed afgesloten emmer ruik je er niets van.
Het vocht dat vrij komt bij Bokashi is ook een goede voeding voor het bodemleven en de planten.
Je tapt het af via een kraantje onder in de emmer en je giet het daarna verdund, anders is het te zuur en niet goed voor plant en bodem, over de aarde. Onverdund kun je het trouwens ook gebruiken: het schijnt heel goed te werken als natuurlijke reiniger van afvoerbuizen van sanitair of keuken en het zou zelfs verstoppingen kunnen voorkomen. Dat ga ik ook wel eens proberen.
Als het afval een aantal weken heeft gefermenteerd, kun je het in de tuin verwerken, in de grond of tussen de planten of gooi je het op de composthoop om verder te verteren.
En van al het snoeispul zijn weer stukjes te knippen die ook weer op de paadjes kunnen. Lekker klusje tussendoor, in het zonnetje, bij een halve emmer vol mag ik stoppen. Ik hou van klusjes die een duidelijk geformuleerd stopmoment kennen.
Inmiddels is het teeltplan weer ingeleverd, de tuinvereniging wil weten of en waar tuinders aardappelen telen. Zo kunnen ze in de gaten houden of dat op zo’n manier gebeurt dat er geen risico is op ziektes die zich over het complex kunnen verspreiden. Daardoor weet ik ook globaal wat ik vooral niet op bepaalde plekken moet zetten. Dit heeft weer alles te maken met wissel- en combinatieteelt, waarover meer in een volgende nieuwsbrief. De zaden zijn besteld en geleverd en er kan dus weer een lijstje gemaakt gaan worden met wat wanneer waar te zaaien.
Er zijn al diverse bomen en struiken die hun knopjes laten zien.
zwarte vlier
vijg
pruim
stoofpeer
Conferencepeer
zwarte bes
rode bes
Uit de keuken
Met de kwast
Hier gebeurde afgelopen winter niet veel. Een enkele courgettecake ging over de toonbank en er werden nog enkele kleine potjes vijgenjam gemaakt. Komende maanden wil ik eens gaan kijken met welke baksels ik de site kan gaan verrijken. Ik overweeg een proeftijd, letterlijk. Ik bak diverse cakes of taarten en een proefpanel bepaalt uiteindelijk welke ik op de site zal gaan zetten.
Zodra de buitentemperatuur tot een punt is gestegen waarop de deuren naar mijn patio weer open willen gaan – leuk, een oud huis, maar deuren hebben daar nog wel eens moeite mee, ze klemmen en kieren er lustig
op los – kan ik beginnen met het schuren van één van mijn kringloopvondsten. Als dat werkje klaar is, kan ik het schilderen en dan kan het ook op de site als te koop. Bijvoorbeeld deze speelgoedgarage.
Van de naald
Het breien is voorzichtig weer opgepakt, maar niet met een dekentje. Ik ben begonnen met een vest en heb daarbij geprobeerd om het breien te beperken tot een maximale tijd achter elkaar. Dat viel niet mee. Het is toch echt een verslavende activiteit. Binnenkort ga ik weer starten met een nieuw dekentje.
Op het papier
Het handboek Ecologisch tuinieren telt bijna 700 bladzijdes en is met 1 hand nauwelijks op te tillen. Het is niet zomaar een tuinboek maar geeft een visie op en inzicht in het leven op de moestuin. En daarbij wordt de ecologische manier van tuinieren uitgebreid uit de doeken gedaan, dat wil zeggen tuinieren zonder kunstmest en onnatuurlijke bestrijdingsmiddelen en op een manier die optimaal gebruik maakt van natuurlijke processen.
Er worden hoofdstukken gewijd aan bodemvruchtbaarheid en bemesting, ziektes en plagen, ongewenste kruidgroei en vruchtwisseling. Er wordt van alle soorten gewassen, zoals aardappelen en wortel-, vrucht- en peulgewassen, geschreven over de verschillende rassen, teeltwijzen, bodem en bemesting, standplaatsen, ziekten en plagen etc.
Het voorwoord begint met 'meehelpen in plaats van tegenwerken': onkruid dat de grond bedekt heeft een functie, het beschermt de bodem. Onkruid kan je alleen voorkomen door de bodem bedekt te houden. Meehelpen dus.
Het is zeker geen boek om zomaar in één keer uit te lezen, maar echt een naslagwerk.
In de webshop
Wat is Pasen zonder croissantje, broodje of beschuitje met VillaNora-jam? Koop nu de laatste jam met 10% korting!
Zodra alle jam op is, zal een deel van de opbrengst worden overgemaakt naar het goede doel. Wat te denken van een beschuitje met aardbei-rabarberjam, een roombotercroissant met pruimenjam of een tijgerbolletje met abrikozenjam?
Koop nu het nog kan!
